Przychodnia medycyny pracy świadczy usługi, które umożliwiają wykonanie badań sprawdzających stan zdrowia pod kątem pracy na określonym stanowisku. Lekarz medycyny pracy jest główną osobą decyzyjną, która na podstawie wywiadu oraz wyników badań wydaje oświadczenia o zdolności do pracy.
Co bada lekarz medycyny pracy?
Każdy pracownik rozpoczynający karierę zawodową będzie musiał wykonać konieczne badania lekarskie i odwiedzić lekarza medycyny pracy. Podobnie kandydaci na studia wyższe powinni posiadać odpowiednie zaświadczenia lekarskie uzyskane w przychodni medycyny pracy, pozwalające na kształcenie się w danym kierunku i podejmowanie praktyk zawodowych. Rodzaj oraz zakres koniecznych badań wynika z rodzaju zajmowanego stanowiska oraz czynników szkodliwych, na jakie narażony będzie praktykant lub pracownik.
Wielu pracowników postrzega wizytę u lekarza medycyny pracy jako niepotrzebną formalność. Warto zwrócić uwagę na fakt, że badania przeprowadzane w przychodni umożliwiają regularną kontrolę stanu zdrowia – stanowią formę badań profilaktycznych. Dzięki tym badaniom można wykryć wiele schorzeń we wczesnym stadium. Medycyna pracy ma zapewnić pracownikowi bezpieczeństwo – tj. nie dopuszcza do pracy osoby, której stan zdrowia na to nie pozwala.
Pokrycie kosztów badań spoczywa na pracodawcy czyli pracownik nie musi płacić za nie z własnej kieszeni. Pracodawca wystawia skierowanie na badania lekarskie, a przychodnia medycyny pracy wystawia fakturę na dane pracodawcy.
Medycyna pracy – rodzaje wykonywanych badań
Badania medycyny pracy uwzględniają badania lekarskie, obrazowe i laboratoryjne. Inne badania będzie musiał wykonać pracownik biurowy, zawodowy kierowca, osoba wykonująca zawód medyczny, osoba mająca bezpośredni kontakt z żywnością, a jeszcze inne osoba narażona na działanie szkodliwego promieniowania czy chemikaliów. Z długiej listy badań można wyróżnić np.:
- badania okulistyczne do prawa jazdy,
- badania lekarskie dla kierowców,
- badania sanitarno-epidemiologiczne,
- badania psychologiczne (tzw. psychotesty),
- badania dla operatorów ciężkiego sprzętu (dźwigów, maszyn budowlanych),
- badania na broń (dla osób ubiegających się o pozwolenie na posiadanie broni),
- badania dla osób narażonych na wysokie natężenie hałasu w miejscu pracy,
- badania dla marynarzy i osób pracujących na statkach,
- badania dla nurków oraz osób pracujących w warunkach podwodnych,
- badania dla osób pracujących w klimacie tropikalnym,
- badania dla osób narażonych na promieniowanie jonizujące,
- badania uczniów i studentów.
Przychodnia medycyny pracy zajmuje się również oceną ryzyka zawodowego w danym środowisku pracy, sporządzaniem opisu stanowisk pracy oraz uczestniczy w akcjach promujący zachowanie zdrowia i higieny w miejscu pracy.
Jak wygląda wizyta u lekarza medycyny pracy?
Osoba planująca podjąć pracę lub pracująca na stanowisku pozbawionym szkodliwych warunków pracy często nie musi wykonywać wielu skomplikowanych badań. Wizyta w przychodni medycyny pracy może ograniczyć się do kilku podstawowych badań, których wyniki są następnie przedstawiane lekarzowi medycyny pracy. Osoby narażone na szkodliwe czynniki w miejscu pracy lub wykonujące zawód o wysokiej odpowiedzialności, muszą wykonać szerszy zakres badań lekarskich. Przykład stanowią operatorzy ciężkiego sprzętu budowlanego oraz zawodowi kierowcy, którzy powinni odwiedzić przynajmniej neurologa, okulistę, pozytywnie przejść psychotesty oraz uzyskać prawidłowy wynik poziomu glukozy we krwi. W razie nagłego zasłabnięcia, agorafobii, poważnej wady wzroku lub zaburzeń psychicznych osoby te mogłyby stworzyć zagrożenie nie tylko dla siebie, ale również dla innych pracowników i uczestników ruchu drogowego.
Pracownicy służby zdrowia, kosmetyczki, fryzjerki oraz inne osoby mające bezpośredni kontakt z ciałem innego człowieka powinny wykonać badania sanitarno-epidemiologiczne. Badanie takie powinny także wykonać osoby uczestniczące w produkcji, przygotowywaniu lub wydawaniu żywności.
Lekarz przeprowadza dokładny wywiad co do rzeczywistych warunków pracy oraz stanu zdrowia pracownika. W połączeniu z analizą wykonanych wcześniej badań wystawia oświadczenie o zdolności pracownika do podjęcia lub kontynuacji pracy na określonym stanowisku.
Wizyta u lekarza medycyny pracy – jak często?
Badania wstępne
Planując zatrudnienie u nowego pracodawcy, powinniśmy pozytywnie przejść wstępne badania lekarskie. Nie można rozpocząć pracy bez wykonania tych badań. Wyjątek stanowi posiadanie aktualnych badań lekarskich na identycznym stanowisku u innego pracodawcy. Należy wtedy odwiedzić lekarza medycyny pracy, aby uzyskać stosowne oświadczenie przypisane do nowego pracodawcy. Konieczne jest przedstawienie lekarzowi aktualnych wyników badań.
Badania okresowe
Celem badań okresowych jest kontrola stanu zdrowia zatrudnionego pracownika, który w przeszłości przeszedł już badania wstępne. Badania te wykonuje się co 1-5 lat, w zależności od rodzaju sprawowanego stanowiska.
Badania kontrolne
Badania kontrolne zlecane są pracownikom, którzy przebywali na zwolnieniu lekarskim powyżej jednego miesiąca. Kontrolne badania lekarskie mają potwierdzić, że stan zdrowia pracownika poprawił się na tyle, że może on bez przeszkód powrócić do pracy.
Badania medycyny pracy – jak się przygotować?
Badania lekarskie powinny być wliczane do czasu pracy. Większość badań nie wymaga specjalnego przygotowania. Należy mieć ze sobą skierowanie do przychodni medycyny pracy, listę ewentualnie przyjmowanych leków oraz wypisy ze szpitala (jeśli osoba przystępująca do badań była hospitalizowana lub przeszła zabieg operacyjny).
Na badania krwi należy zgłosić się na czczo – tzn. nic nie jeść przez co najmniej 6 godzin. W dniu badania nie wolno pić kawy i herbaty ani palić papierosów, ponieważ może to zaburzyć wyniki poziomu glukozy ze krwi. Wskazane jest picie wody niegazowanej.
Na badania dla kierowców należy zgłosić się odpowiednio wypoczętym. Diagnostyka często uwzględnia badania czasu reakcji oraz badania psychologiczne. Odpoczynek przed badaniami pozwala przystąpić do nich w pełnym komforcie i skupieniu.